Ӗнер Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗнче «Чӑваш Енре канма вӑхӑт» Ҫӗнӗ ҫул проектне пӗтӗмлетмелли мероприяти йӗркеленӗ. Унта Муркаш районӗнчи культурӑпа кану учрежденийӗсенче тӑрӑшакансем те хутшӑннӑ.
Аса илтерер, «Пӗр районӑн юмахӗ» проекта кӑрлачӑн 3-мӗшӗнчен тытӑнса 7-мӗшӗччен Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Етӗрне районӗсенче, Ҫӗнӗ Шупашкарпа Шупашкар хулисенче пурнӑҫа кӗртнӗ. Ҫынсем ҫулҫӳрев карттинче кӑтартнӑ ятарлӑ вырӑнсем тӑрӑх канса та савӑнса ҫӳреме пултарчӗҫ ҫав вӑхӑтра.
Уйрӑмах хастаррисем мӗнпур уява ҫитнӗ.
Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗ ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ «Чемен карти» этнопаркра кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче Шупашкар районӗн Елки иртнине, ӑна влаҫрисем «Этнозима» (чӑв. Этнохӗл) ят панине эпир пӗлтернӗччӗ.
Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музейра «Добрые всходы» (чӑв. Ырӑ калча) куҫса ҫӳрекен курав ӗҫлеме тытӑннӑ.
Фотосенчен тӑракан курава Етӗрне районӗнчи «Ленинская искра» (чӑв. Ленин хӗлхемӗ) колхоза нумай ҫул ертсе пынӑ Аркадий Айдака халалланӑ. Ӑна Чӑваш наци музейӗ хатӗрленӗ.
Аркадий Айдак — РФ тава тивӗҫлӗ ял хуҫалӑх ӗҫченӗ, РФ тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ. Вӑл — маларах асӑннӑ Етӗрне районӗнчи Тури Ачак ҫынни. 1985 ҫулта унӑн тӑван ялӗнче халӑх хуҫалӑхӑн музейне те йӗркеленӗ. Ку пуҫару авторӗ те — ӗмӗрне ял хуҫалӑх ӗҫне халалланӑ Аркадий Айдак. Ял хуҫалӑх отраслӗнче республикипех ҫӗр кӗрленӗ кӑна мар, ҫӗршывра палӑрнӑ ҫак ҫын ячӗпе курава музейҫӑсем кӑҫал пирӗн республикӑра Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкӗ тесе пӗлтернине кура йӗркеленӗ.
Етӗрне районӗнчи 13-ри хӗр комӑра выртни пирки республикипех калаҫаҫҫӗ. Ксюшӑн ашшӗ-амӑшӗ чылай клиникӑран пулӑшу ыйтнӑ. Ҫав шутра — Израильти тата Канадӑри клиникӑсенчен те.
Паян, нарӑсӑн 5-мӗшӗнче, амӑшӗн йӑмӑкӗ Инна Максимова ют ҫӗршыври клиникӑсенчен хурав килнине пӗлтернӗ. Вӗсем Ксенийӑна пулӑшса пӑхма хатӗр.
Шупашкар тухтӑрӗсем хӑйсен ӗҫне пурнӑҫланӑ, урӑх вӗсем нимӗн те тӑваймаҫҫӗ. Ашшӗ-амӑшне Ксюшӑн чӗрине чирлӗ ачана пама сӗннӗ. Паллах, вӗсем хирӗҫленӗ. Ҫывӑх ҫыннисем шанчӑка ҫухатмаҫҫӗ.
Инна каланӑ тӑрӑх, Израиль тухтӑрӗсем Чӑваш Енри шкул ачин диагнозне тӗпчеҫҫӗ. Кун хыҫҫӑн вӗсем хурав парӗҫ: ҫемьен Израиле килмелле-и е ҫук-и?
Унти специалистсем каланӑ тӑрӑх, Шупашкар тухтӑрӗсем лартнӑ диагнозпа Ксюшӑн вӑранмалла пулнӑ (шанчӑкӗ — 80 процент). Ашшӗ-амӑшӗ хӗрӗн аппаратне сӳнтерме ирӗк памӗҫ. Тухтӑрсем каланӑ тӑрӑх, вӑл кун пек пурнӑҫ тӑршшӗпех выртма пултарать.
Нумаях пулмасть Етӗрнери таврапӗлӳ музейӗнче чикӗ сыхлакансен залӗ хута кайнӑ. Кӑкшӑмри 9 ҫул вӗренмелли шкулӑн пуҫламӑш класра вӗренекен ачасен пӗр ушкӑнӗ хӑйсен вӗрентекенӗсемпе ҫак залпа паллашма ятарлӑ экскурсине кайнӑ.
Республикӑри «Пограничное братство» (чӑв. ~Чикӗри тӑванлӑх) халӑх ушкӑнӑн комиссарӗ Сергей Антипин шкул ачисене чикӗ сыхлакансен залӑн историйӗпе паллаштарчӗ. Кунти материалсене, ятарлӑ зала хӑй вӑхӑтӗнче ҫӗршыв чиккине сыхланӑ пограничниксен пуҫарӑвӗпе уҫнӑ. Шкул ачисем вӗсемпе интересленсех паллашнӑ, чикӗ сыхлакансен пурнӑҫне сӑнлакан видео та курнӑ.
«Ҫӗршыва сыхлама хатӗр пулма мӗн пӗчӗкрен хатӗрленмелле, спортпа туслӑ пулмалла, шкулта лайӑх вӗренмелле. Унта та кунта террористсем алхасаҫҫӗ. Сирӗн ҫитӗнсен ҫӗршыва хӳтӗлеме хатӗр пулмалла», — тенӗ пограничник-ветеран Михаил Данилов.
Юлашкинчен пухӑннисем асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗннӗ.
Етӗрне районӗнчи Урпаш ялӗнчи Ксюша Максимова районти ӑмӑртура йӗлтӗрпе чупнӑ хыҫҫӑн комӑна кӗрсе ӳкни пирки унчченех пӗлтернӗччӗ. Ксюша халӗ те тӑна кӗмен, анчах ҫывӑх ҫыннисем алӑ усмаҫҫӗ. Вӗсем тӗрлӗ пульницӑран пулӑшу ыйтаҫҫӗ.
Шупашкар тухтӑрӗсем ачана операци тума килӗшмен. Мускав специалисчӗсем те вӗсен шухӑшӗпе килӗшнӗ. Ҫывӑх ҫыннисем Ксюшӑн диагнозне палӑртнӑ документсене Раҫҫейри 20 клиникӑна янӑ.
Хӗрӗн организмӗ 24 сехет апат йышӑнман. Телее, ӗнер лару-тӑру улшӑннӑ — Ксюша каллех апата йышӑнма тытӑннӑ. Унӑн органӗсем лайӑхах ӗҫлеҫҫӗ. Анчах диагноз — «пуҫ мимине юн кайни» — ырринех кӑтартмасть.
Ксюшӑн ҫывӑх ҫыннисем пульницӑран пӗр утӑм та каймаҫҫӗ. Ҫемье тӗпренчӗкӗн пурнӑҫӗшӗн кӗрешнӗ чухне тӗнче тетелӗнче ултавҫӑсем тупӑннӑ. Вӗсем хӗрачана сиплеме тесе укҫа пухаҫҫӗ. Анчах вӗсене ӗненмелле мар. Ҫемье хальлӗхе укҫа-тенкӗ пухмасть.
Чӑваш Енре пурӑнакан арҫын ҫулталӑк ҫурӑ принтер урлӑ пичетленӗ водитель правипе ярӑнса ҫӳренӗ. Вӑл ӑна тӗспе пичетленӗ те ним пулман пек урапа рулӗ умне ларнӑ.
Арҫын ку правапа 2013 ҫулхи утӑ уйӑхӗнчен пуҫласа 2015 ҫулхи ака уйӑхӗччен ҫӳренӗ. Чӑн-чӑн права вӑл нихӑҫан та илмен иккен.
Суд ун тӗлӗшпе приговор пӗлтернӗ. Арҫынна айӑплӑ тесе йышӑннӑ та ӑна пӗтӗмӗшле режимлӑ колоние 3 ҫуллӑха ӑсатма йышӑннӑ. Унччен вӑл судпа виҫӗ хутчен айӑпланнӑ. Кунсӑр пуҫне вӑл 2014 ҫулхи ҫулла тата 2015 ҫулхи ҫуркунне Етӗрне районӗнчи сысна ферминчи пурлӑха вӑрланӑ.
Арҫынпа сӑтӑр ӗҫ тунӑ 18-ти каччӑна вара 2,5 ҫуллӑха айӑпланӑ. 17-ри йӗкӗте вара 15 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.
Чӑвашсен пӗрремӗш актриси Тани Юн Етӗрне районӗнчи Чурпай ялӗнче 113 ҫул каялла ҫуралнӑ. Пӗрремӗш хут сцена ҫинче вӑл Палтайри клубра Н. Ефремов ҫырнӑ «Пуян Карук» спектакльте вылянӑ. Ун чухне хӗр 1920 ҫулта Етӗрнере вӗреннӗ, ӑна Палтай ялне вулама пӗлменнисене хутла вӗрентме янӑ пулнӑ. Аслисене вулама вӗрентнӗ хушӑрах ҫамрӑк хӗр драмкружока ҫӳреме те вӑхӑт тупнӑ.
Кино ҫулталӑкне тата Татьяна Степановна Максимова -Кошкинскаяна асӑнса паян Палтайри вӑтам шкулта митинг пулчӗ. Тани Юн ячӗпе ҫак вӑтам шкул ҫурчӗ ҫине ятарлӑ асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. Шкул ачисем асӑну хӑми умне чечек ҫыххи хучӗҫ, ӑна асӑнса пӗр минут шӑп тӑчӗҫ.
Тани Юн пултарулӑхне халалласа 11-мӗшсем ятарлӑ «Тани Юн — чӑвашсен пӗрремӗш актриси» ятлӑ хӑтлав хатӗрленӗ. Актриса 7 фильма хатӗрлес ӗҫе хутшӑннӑ, хӑй 5 фильмра вылянӑ. Унсӑр пуҫне шкул ачисем «Иртнӗ кунсем-ҫулсем» кӗнеке тӑрӑх актрисӑн биографийӗпе паллашнӑ. Шкулта ӑна халалланӑ кӗнеке куравне те йӗркеленӗ.
Паян кун, кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче, шӑп та лӑп 72 ҫул каялла Ленинград хулине 900 кун хушши блокадӑра тытса тӑнӑ фашистсен 18-мӗш ҫарне ҫапса аркатнӑ. 2 миллион та 544 пин ҫын 900 кун хушши вӑрҫӑ нушисене тӳссе ирттернӗ. Пӗрремӗш ҫулхинех 252 пин Ленинград ҫынни выҫса, бомба-снаряд айне пулса вилнӗ.
Етӗрнери культура ҫурчӗ ҫумӗнчи Пичугина И.Г. ертсе пыракан театр ушкӑнӗ паян ҫак куна халалласа «На стульях» (чӑв. Пукансем ҫинче) ятлӑ спектакль лартса панӑ. Спектакльте ачасемпе танах аслисемпе те вылянӑ. Чуна тивмелли спектакльте Кирилл Назаров (Шурик), унӑн йӑмӑкӗ Серебрякова Юля (Таня) выляҫҫӗ.
Шурикпе Таня вилмен иккен, ватӑсем хӑйсем мӗнешкел хурлӑх тӳссе ирттернисене мӑнукне каласа параҫҫӗ. Юрий Тищенко (аслашшӗ), Анастасия Пичугина (Наташа мӑнукӗ) та спектакльти сӑнарсене чуна тивмелле сӑнарлаҫҫӗ.
Темӗнле йывӑр пулсан та Ленинград халӑхӗ ҫӗнтерӗве шаннӑ. 1944 ҫулхи кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче халӑх темиҫе ҫул кӗтнӗ ирӗклӗхе кӗтсе илнӗ! Ку спектакльпе ушкӑн республикӑра иртнӗ «Эхо Победы» (чӑв. Ҫӗнтерӳ ахрӑмӗ) фестивальте 2-мӗш вырӑн ҫӗнсе илнӗ.
Етӗрне районӗнчи Пионер лапамӗнчи йӗлтӗрҫӗсен ӑмӑртӑвӗнче ҫиччӗмӗш класс хӗрачипе инкек сиксе тухнине эпир пӗлтернӗччӗ. Вӑл ача — асӑннӑ районти Урпашран.
Аса илтеретпӗр, ӑмӑрту кӑрлачӑн 16-мӗшӗнчех пулнӑ. Спорт ӑмӑртӑвне пынӑ ҫиччӗмӗш класс хӗрачин пуҫ мимине юн кайнипе пульницӑна илсе кайнӑ. Ачана малтан Етӗрнери пульницӑна илсе кайнӑ, кайран реанимобильпе Шупашкара куҫарнӑ. Константин Ишутов блогер ку инкек пирки пӗлтернӗ май ӑмӑртӑва йӗркелекенсем ку факта пытарасшӑн текен шухӑша палӑртнӑччӗ.
Халӗ тата тепӗр ҫӗнӗ хыпар. «Правда ПФО» интернет-кӑларӑм, республикӑн спорт министрӗ ку инкек пулнине ҫирӗплетнине хыпарлать. Унтан та ытларах — министерство ку лару-тӑрӑва тӗрӗслесе тӑрать имӗш, тӗпчевҫӗсем те инкек пулнӑ факта тӗрӗслеҫҫӗ-мӗн.
Иртнӗ эрнекун Етӗрне райадминистрацинче районти ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсемпе канашлу иртрӗ. Канашлура кулленхи ӗҫсене сӳтсе явнӑ хыҫҫӑн Стрелецки ял тӑрӑх пуҫлӑхне Александр Недопивцева ҫуралнӑ кунпа саламласа малашне те ял тӑрӑхӗшӗн тӑрӑшса ӗҫлеме чӗнсе каланӑ.
Канашлу хыҫҫӑн пухӑннисем «Сӑрҫум» ВХСК ирттернӗ шахмат турнирне хутшӑннӑ. Хӗрарӑм ертӳҫӗсенчен чи ӑста шахматҫӑ ята Кӑкшӑм ял тӑрӑх пуҫлӑхӗ Маргарита Кольцова ҫӗнсе илнӗ. 2-мӗш вырӑнта — Пушкӑрт ял тӑрӑх ертӳҫи Светлана Яковлева, 3-мӗшӗ — Мӑн Чураш ертӳҫи Любовь Соколова. Арҫынсем хушшинче 1-мӗш вырӑнта Етӗрне район администраци ертӳҫи Владимир Кузьмин, 2-мӗшпе 3-мӗш вырӑнсенче — Хучаш ял тӑрӑх пуҫлӑхӗ Святослав Кузьмин тата Етӗрне хулин пуҫлӑхӗ Виталий Абрамов.
+2.3 °C